- Uyku, insan bedeninin biyolojik ritimlerinden biridir.
- Uyku-uyanıklık döngüsü bir sirkadyen ritmdir. Bu terim Latince sirka (yaşlaşık) ve diem (gün) anlamına gelmektedir.
- Böylece sirkadyen ritm tamamlanması yaklaşık bir gün süren döngüdür.
- Uyku-uyanıklık döngüsü hipotalamus içindeki bir alan tarafından kontrol edilir.
MELATONİN
- Melatonin epifiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur, vücutta antioksidan etkiye sahiptir.
- Melatonin salınması, hipotalamusun içinde, derinde bulunan suprakiazmatik çekirdek ya da SCN denilen bir yapı tarafından etkilenmektedir; bu insanlara ne zaman uyanacaklarını ve ne zaman uykuya dalacaklarını söyleyen içsel saattir.
- Gün ışığı azaldıkça, SCN epifiz bezine melatonin salgılanmasını söyler. Melatonin biriktikçe kişinin uykusu gelecektir.
- Sabah gözlere gelen ışık arttıkça, SCN epifiz bezine melatonin salgılamayı bırakmasını söyler, böylece bedenin uyanmasını sağlar.
İNSANLAR KAÇ SAAT UYKUYA GEREKSİNİM DUYAR?
- Bu sorunun yanıtı, yaşa ve kalıtsal uyku gereksinimlerine bağlı olarak farklılık göstermektedir.
- Bununla birlikte genç yetişkinlerin çoğu, iyi işlev görmek için her 24 saatlik dönemde 7- 9 saatlik bir uykuya gereksinim duyar.
- Uyku gereksinimi yaşam boyunca değişiklik gösterir.
- Bebekler, daha büyük çocuklar ve yetişkinlerden daha fazla uykuya ihtiyaç duyar.
- Yaşlanmayla birlikte ortalama uyku süresi 6 saat civarına iner.
- Uyku yoksunluğu ya da uyku kaybı ciddi bir sorundur; bu durum genç insanları yaşlı insanlara göre daha fazla etkiler.
- Örneğin öğrencilerin ertesi günkü sınava çalışmak için uyumaması, kazanılandan fazla bilgi kaybettirmektedir, çünkü iyi bir gece uykusu bellek ve iyi düşünmek için gereklidir.
- Birkaç gecelik bile olsa iyi uyuyamama durumu, zihinsel ve bedensel işlevsellik açısından ciddi sonuçlar doğurur.
UYKU EVRELERİ: REM-NREM
REM (hızlı göz hareketi) uykusu
Kişinin rüya görmesinin büyük bir kısmında yer aldığı için oldukça aktif bir uyku türüdür.
Daha derin, daha dinlendirici bir uyku türüdür.
İstemli kaslar ketlenir, kişi çok az hareket edebilir.
Kişinin bedeni hareket etmede serbesttir (uykusunda yanındaki kişiye tekme atması gibi).
Rüyaların %90’ını kapsar, bu evrede görülen rüyalar genellikle daha canlı, gerçekmiş gibi hatırlanan rüyalardır
NREM Uyku Evresi
Rüya görülebilir, ancak daha nadirdir.
İnsanların her gece geçirdikleri ve her birinde hem REM hem REM dışı uykunun yer aldığı birkaç farklı uyku evresi vardır.
Elektroensefalograf (EEG) denilen bir cihaz, bir kişi uykunun çeşitli evrelerinden geçerken beyin faaliyetlerinin saptanmasına ve kişinin ne tür bir uykuya daldığını belirlemelerine olanak tanır.
UYKU BOZUKLUKLARI
Kabuslar
- REM uykusu sırasında yer alan kötü rüyalardır. Çocuklar REM evresinde daha fazla zaman geçirdikleri için yetişkinlerden daha fazla kabus görürler.
Gece karabasanları
- Derin REM dışı uykuda yaşanan bir panik halidir. Pek çok kişi bir gece karabasanı dönemi esnasında ne olup bittiğini hatırlamaz, bununla birlikte çok az kişi deneyimlediği dehşeti ve imgeleri canlı bir biçimde anımsayabilir.
Uyurgezerlik
- Gerçek uyurgezerlik veya somnambulizm, nüfusun %20’sinde görülür ve en azından kısmen kalıtımsaldır. Tipik olarak derin N3 uykusunda yer alır, çocuklukta daha yaygındır, erkek çocuklarında daha sık rastlanır. Uyurgezerlerin çoğu, geceleyin neler yaptıklarını hatırlamazlar, bu bellek kaybı tipik bir durumdur.
İnsomni
- Uykuya dalamamak, uyur halde kalmamak ya da kaliteli bir uyku uyuyamamaktır.
Uyku Apnesi
- Horlamak oldukça yaygındır, nefes yolları tıkandığı zaman olur. Bu tür horlama ise tipik olarak, kişinin nefes almasının yaklaşık 10 saniye boyunca durduğu durumdur. Obezite, özellikle erkeklerde apnenin başlıca nedenidir, bu durumda fazla kiloları vermek gerekmektedir.
Narkolepsi
- Bir tür uyku nöbetidir. Narkolepside kişi gün içinde aniden REM uykusuna dalar (özellikle kişi güçlü duygular yaşıyorsa). Diğer belirti ise kişinin gün boyunca aşırı uykulu bir halde olması, uygun olmayan zamanlarda ve uygun olmayan yerlerde uykuya dalması ile sonuçlanır. Bu ataklar pek çok kez uyarı olmaksızın gerçekleşir, bu nedenle narkoleptik bireylerin araba kullanması gibi durumlar tehlikeli olabilir.
Karabasanlar
- Aşırı korku, ajitasyon, uyurken çığlık atma
Huzursuz bacak sendromu
- Bacaklarda hissedilen, hareket ettirmeye ve uykusuzluğa yol açan rahatsız edici duyumlar
- Gece ortaya çıkan bacak krampları
- Baldır ya da ayak kaslarında ağrılı kramplar
Hipersomni
- Aşırı düzeyde gündüz uyuklaması
Sirkadyen ritm bozuklukları
- Uyku-uyanıklık döngüsünde, uzun uçak yolculuğu sonrasında saat farkı ve vardiyalı çalışma sistemi gibi durumlardan kaynaklanan bozukluklar
Altını ıslatma
- Yatakta uyurken idrar yapma
RÜYALAR: FREUD’UN YORUMU
ARZU GERÇEKLEŞTİRME OLARAK RÜYALAR
Freud, hastalarının sorunlarının çocukluktan beri bilinçdışı zihinlerinde gömülmüş olan çatışmalar ve olaylardan kaynaklandığına inanmıştır. Geçmişteki bu çatışmalar, olaylar ve isteklerin simgesel bir biçimde rüyalarda temsil edilebileceğine inanmaktadır. Bu erken dönem anılara ulaşabilmek amacıyla geliştirdiği yollardan biri, hastaların rüyalarını incelemek olmuştur.
Örneğin, kamusal alanda çıplak olmak gibi bir rüya görme çok yaygındır ve çoğu rüya analizcisi bunu açık ve maruz kalmış olarak hissetme, çocukluk masumiyetinin ifadesi olarak yorumlar.
DİĞER YAZILAR
- Bağımlılık Nedir? Fiziksel Bağımlılık ve Psikolojik Bağımlılık Kavramları
- Hipnoz ve Meditasyon
- Sınavlar ve Aile Çocuk İlişkileri
- Asla İlişki Yürütemeyeceğim
- Dikkat Dağınıklığı
- Gelecekte Ne Yapmak İstediğimi Bilmiyorum
- Gelecekten Ümitsizim
- Hayatım Çok Sıkıcı
- Hiçbir Şey Beni Mutlu Etmiyor
- Kendini Tanıtmak
- Her Şeyi Erteliyorum
- Anksiyete Nedir?
- Bipolar Bozukluk Nedir?
- Kaygı Bozukluğu
- Ergen Danışmanlığı
- Aile Danışmanlığı
- Çift ve İlişki Danışmanlığı
- Depresyon
- Sosyal Fobi
